Historia trendów projektowania mebli i wnętrz

Każda epoka charakteryzuje się swoim własnym, unikalnym stylem. Jednocześnie już od dłuższego czasu nie da się zdefiniować jednego, spójnego kanonu, który określałby odgórnie przyjęty dobry smak. Mniej więcej od XI wieku trudno doszukać się zgodności, która charakteryzowała wcześniejsze epoki. Dziś od wzornictwa oczekuje się przede wszystkim unikalności i oryginalności. Mimo to z łatwością można wyróżnić motywy, które wyróżniały design poszczególnych dekad. Produkcja taśmowa umożliwiła masowe wytwarzanie wystandaryzowanych, identycznych przedmiotów i tym samym wkroczenie sztuki „pod strzechy”. W praktyce oznaczało to, że produkty codziennego użytku, takie jak meble czy sprzęty domowe, zaczęły być nie tylko praktyczne i wygodne, ale także estetyczne i odzwierciedlające obowiązującą modę. Jakie trendy charakteryzowały poszczególne dekady od początku zeszłego stulecia do czasów obecnych?

Lata 1880-1910: Art nouveau

Styl secesyjny, nazywany również art nouveau wykorzystywał krzywe, dynamiczne linie inspirowane światem natury, nawiązując do takich jego elementów jak liście, kwiaty, pajęczyny, korzenie, motyle, ważki czy pióra. Królowały bogate ornamenty, witraże z roślinnymi motywami, pastelowe barwy oraz asymetria. Tworząc wystrój w stylu art nouveau, starano się połączyć w jedną całość spójne stylistycznie wytwory z różnych dziedzin: malarstwa, rzeźby oraz sztuki użytkowej. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych przedstawicieli tego nurtu był Antoni Gaudi, którego twórczość możemy podziwiać m.in. w Barcelonie.

Antonio Gaudí – Casa Batlló
źródło: www.casabatllo.es

Eugene Gaillard side chair 1900 Metropolitam Museum of Art New York

Hector Guimard – Porte Dauphine
źródło: www.lecercleguimard.fr

Hector Guimard – Meble z sypialni hotelu Guimard (122 avenue Mozart w Paryżu)
miejsce:: Musée des Beaux-Arts de Lyon
autor zdjęcia: Jean-Pierre Dalbéra
strona: https://www.flickr.com

Lata 1880-1940: Modernizm

Choć pełen rozkwit modernizmu datuje się na lata 20. ubiegłego wieku, już wcześniej dało się zaobserwować zwrot w kierunku minimalizmu i nowoczesnych form. Pionierzy tego nurtu sprzeciwiali się rozpasanemu konsumpcjonizmowi oraz przytłaczającej różnorodności i przepychowi panującym we wnętrzach. Stawiali na prostotę i funkcjonalność. Ich projekty były pozbawione zbędnych dekoracji, jednak przyciągały wzrok nietypowymi, geometrycznymi kształtami. Przykładami takich prac są np. dzieła Mariano Fortuny’ego (słynna lampa), Gerrita Retvelda (krzesło) czy Ludwiga Miesa Van Der Rohe’a (Pawilon Barceloński).

Pierre Chareau – Salon na pierwszym piętrze Maison de Verre
https://www.archdaily.com/

LLe Corbusier -Chaise Lounge (LC/4) = Szezlong 1928
Museum of Modern Art New York (MoMA)
https://www.moma.org/

Ludwig Mies Van Der Rohe – Pawilon Barceloński
źródło: openbook.pt

Pierre Chareau – Salon na pierwszym piętrze Maison de Verre
http://www.somewhereiwouldliketolive.com/

Marcel Breuer – krzesło B3 Wassily
https://www.centredartdeflaine.com/

1919-1930 Bauhaus

W roku 1919 otwarta została szkoła projektowania Bauhaus, łącząca zawody artysty i technika. Tworzone w niej wzornictwo było niezwykle proste, a przy tym bardzo funkcjonalne. Meble miały być lekkie, trwałe, wytrzymałe i łatwe w masowej produkcji. W projektach pojawiały się proste linie, abstrakcyjne formy i przyciągające uwagę barwy. Wybitne dzieła w tym nurcie to m.in. krzesło Barcelona Ludwiga Miesa Van Der Rohe’a oraz krzesło Wassily Marcela Breuera. Bauhaus funkcjonował tylko kilkanaście lat, jednak na zawsze zmienił myślenie o designie, wprowadzając do niego elementy psychologii: przedmioty nie miały być jedynie ładne i praktyczne, ale również wpływać na styl życia, czyniąc go coraz bardziej nowoczesnym.

Laccio Tables – Marcel Breuer, 1925
https://www.knoll.com/

Villa Tugendhat by Ludwig Mies van der Rohe
https://homeadore.com/

Lata 1910-1938: Art deco

Styl art deco powstał jako odpowiedź na nurt art nouveau, który charakteryzował się brakiem dyscypliny i pewnego rodzaju chaosem. Tymczasem nowa stylistyka była bogata, a jednocześnie minimalistyczna. Każdy przedmiot charakteryzowały szlachetne materiały, solidne wykonanie oraz dbałość o szczegóły. W aranżacjach tego typu znajdziemy drogocenne tkaniny (takie jak satyna, jedwab czy aksamit), lakierowane drewno, szkło oraz marmur. Przedstawicielami tego trendu byli np. Le Corbusier oraz Émile-Jacques Ruhlmann.

Hall pawilonu Primavera – Alfred Levard
https://www.facebook.com/20thCenturyDecorativeArts/

atrium na statku Disney Dream pływającym z Florydy na Bahamy.jpg
https://ryanhamilton.myblog.arts.ac.uk/

Wnętrza Emile’a-Jacques’a Ruhlmanna w Pavillon du Collectionneur zbudowanym przez Pierr’a Patout
https://histoire-image.org/fr/

Art Deco Streamlined Black Lacquer and Burled Walnut Sideboard by Donald Deskey
https://www.1stdibs.com/

Art Deco Streamlined Black Lacquer and Burled Walnut Sideboard by Donald Deskey
https://www.1stdibs.com/

Art Deco sideboard, Poland, circa 1930
https://koneserdesign.pl/en/

Eero Saarinen – tulip table with chairs
http://www.knoll-int.com/

Lata 1940-1960: Mid century modern

Po zakończeniu wojny nastąpił prawdziwy boom demograficzny, który z kolei wiązał się z rozwojem miast i wzrostem zapotrzebowania na nowe przestrzenie mieszkalne. W tym okresie na pierwszy plan zdecydowanie wysunęła się funkcjonalność oraz cenowa przystępność modnych produktów, które zaczęły być dostępne dla masowego klienta. Wzornictwo z tego okresu jest nieskomplikowane, wykorzystuje proste linie i opływowe formy. Minimalistycznym kształtom towarzyszyły zdecydowane, nierzadko wręcz kiczowate kolory, takie jak pomarańcz, musztardowa żółć, limonka, turkus czy intensywny niebieski. Styl mid century modern często wykorzystywał otwarte przestrzenie i mieszkania bez podziału na takie strefy jak jadalnia, kuchnia i salon. Wśród najciekawszych projektów w tej stylistyce można wymienić słynne krzesła autorstwa Arnego Jacobsena oraz Charlesa i Ray’a Eamesów.

Charles and ray eames 400,200, 100
https://furniturefashion.com/

„Organic Design in Home Furnishing” wystawa w MoMA 1914
https://www.moma.org/

Lata 1930-1970: Nowoczesność i design skandynawski

W tym czasie również koncentrowano się przede wszystkim na wytwarzaniu estetycznych mebli i przedmiotów użytkowych, na które mógł sobie pozwolić każdy, niezależnie od zasobności portfela. Ogromną popularność zyskała abstrakcja i ekspresjonizm abstrakcyjny. Chętnie tworzono meble wykorzystujące minimalne ilości materiału oraz takie surowce jak sklejka czy tworzywa sztuczne (co widać w takich projektach jak fotele „jajko” i „łabędź” Arnego Jacobsena). Wnętrza miały być przytulne, nieprzeładowane i niezwykle praktyczne.

Alvar Aalto – Taboret 60
https://shop-edit.com/

Arne Jacobsen – Krzesło “Jajko”, krzesło “Łabędź’ 1956
fot. serwis prasowy Radisson SAS Royal Hotel
https://debradouglasdesign.wordpress.com/

Egon Riss – osiołek penguina
(The Penguin donkey bookcase)
http://collections.vam.ac.uk/

EAlvar Aalto – fotel 41
(Paimio Chair 1931 – 1932)
https://www.moma.org/

Total Furnishing Unit – Joe Colombo
https://medium.com/@jorgecusi97/

Lata 1950-1970: Era kosmiczna

W tym czasie masową wyobraźnią zawładnęły podróże kosmiczne. Projektanci zaczęli eksperymentować, chętnie wykorzystywali najnowocześniejsze technologie i świadomie nawiązywali do wyobrażeń o cywilizacjach pozaziemskich. Charakterystyczne elementy tego okresu to srebrne wykończenia (te na tapetach wykonywane były z tej samej folii, co skafandry kosmiczne), płynne, wygięte formy, sferyczne kształty oraz sztuczne tworzywa, co można zaobserwować na przykładzie takich projektów jak sofa z kauczuku i pianki autorstwa Oliviera Morgue’a (która stała się elementem scenografii w filmie „Odyseja kosmiczna”) oraz fotel kula, który stworzył Eero Aarnio. Meble i inne elementy wystroju miały być przenośne i kompaktowe, tak jak np. fotele dmuchane czy worki dopasowujące się do pozycji siedzącego.

Eero Aarnio – Ball Chair
https://www.stylepark.com/en/

Visiona I, instalacja na targach meblarskich w Kolonii, projekt Joe Colomba dla Bayer AG 1969
https://www.jdbrecords.com/

Lata 1978-1984: Postmodernizm

Postmodernistyczne aranżacje łączą w sobie pozornie niepasujące do siebie nurty, takie jak styl barokowy i nowoczesność. Futurystyczne formy zestawiane były z bogato zdobionymi elementami, zaś całość utrzymywana była w żywych, intensywnych barwach. Projektując wnętrze w tym stylu, nie trzeba było przestrzegać żadnych określonych reguł: w cenie była oryginalność, eklektyzm i indywidualny charakter. Słynnym przedstawicielem postmodernizmu był Roberto Venturi.

Memphis (kolekcja mebli i akcesoriów)
https://medium.com/@debclark_37002/

Krzesło Queen Anne – Robert Venturi & Denise Scott Brown
https://www.dezeen.com/

MEMPHIS – separator przestrzeni Carlton
https://www.mutualart.com/

Well tempted Chair – Ron Arad by Vitra Editions
https://www.wright20.com/

Lata1978-1984: Styl industrialny

Styl industrialny można scharakteryzować jako antydesignerski, promujący niskobudżetowe, a często wręcz samodzielnie wykonanie meble i przedmioty użytkowe. Wnętrza tego typu nawiązywały do opuszczonych budynków fabryk i magazynów zamieszkiwanych przez artystów. Ich charakterystycznymi elementami były otwarte przestrzenie, betonowe podłogi, odsłonięta cegła oraz żelazne wsporniki. Tworząc aranżację w tym stylu, należy zadbać o to, by znalazły się w niej surowe materiały, chłodne kolory oraz meble i sprzęty „z przypadku”, często odnowione i połączone w nie do końca dopasowane do siebie zestawy. Szukając inspiracji w tym stylu, warto zwrócić uwagę na prace Jaspera Morrisona (krzesło Thinking Man) oraz Toma Dixona (meble z odpadków metalowych).

Klub Hacienda w Manchesterze – Ben Kelley
https://selector.news/

Tom Dixon – Collection Fat
https://www.scandinavia-design.fr/

Krzesło Thinking Man – Jasper Morrison
Podłokietniki wyposażone są w płaskie podpórki do napojów
https://www.lotsearch.de/

Lata 1967-1990: Minimalizm

W latach 90. wrócono do podstawowych reguł modernizmu. Pomieszczenia urządzone na tę modłę są niemal puste, całkowicie pozbawione ozdób i surowe. Brak dekoracji rekompensowany jest perfekcyjnym wykończeniem, często na wysoki połysk. Kolory również zostały zamienione na bardziej subtelne i stonowane, np. na pastele, różne odcienie szarości, czerń, biel oraz jasne drewno.

Muji – sztaplujące sie komody z polipropylenu
https://www.mujionline.eu/uk/

John Pawson -Baron House
https://www.dailyicon.net/

John Pawson – North Sea Apartment
https://www.dailyicon.net/

Muji storage solutions (Japan)
https://www.dezeen.com/

Sancal Lords South Beach Hotel
https://sancal.com/en/

Lata 2000: Nowoczesne retro

W nowym tysiącleciu ogromną popularność zyskały unowocześnione projekty stylizowane na wzornictwo lat 50. i 60. We wnętrzach pojawiły się cukierkowe kolory, gładkie, lakierowane powierzchnie oraz minimalistyczne kształty. Hitem były również odtworzone modele mebli z minionych dziesięcioleci. Stylistyka retro była widoczna nie tylko w aranżacjach pomieszczeń, ale także w ubraniach, samochodach, rowerach czy biżuterii. Zwrot w tę stronę często tłumaczy się jako efekt przesytu konsumpcjonizmem. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych twórców tego stylu był John Pawson.

SMEG lodówko-zamrażalki
https://www.colourmyliving.com/

Obecnie: Eklektyzm i ekologia

Od pewnego czasu dominującym trendem stało się tworzenie eklektycznych aranżacji, łączących w sobie surowe i dekoracyjne formy, zaokrąglone kształty, wzorzyste tapety i intensywne barwy. Definitywnie odrzuciliśmy sztywne zasady urządzania domu w określonym stylu, stawiając na indywidualny gust oraz wyrażanie własnej osobowości. Bardzo często można spotkać się z wystrojami nawiązującymi do designu z kilku różnych dekad oraz przeciwstawnych trendów. Ciekawym kierunkiem jest także coraz większa koncentracja na ekologii i kontakcie z przyrodą, wyrażane przez takie elementy jak surowe drewno, kamień, wełna, wiklina, ceramika czy duża liczba żywych roślin.